Azınlık Vakıfları Seçim Yönetmeliği, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2013 yılında iptal edildi. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2 Mart 2021 tarihinde İnsan Hakları Hareket Planı’nı açıklarken gayrimüslim cemaat vakıfları idare heyetlerinin oluşturulması ve seçimine ait Vakıflar Yönetmeliği’nde düzenleme yapılacağını söyledi.
Aradan geçen 9 yılın ardından Vakıflar Genel Müdürlüğü, azınlık vakıflarını ilgilendiren Cemaat Vakıfları Seçim Yönetmeliği’ni 18 Haziran 2022 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlandı.
Yönetmelikte azınlık vakıflarının seçim sisteminde değişikliğe gidilerek, seçmen ve seçileceklere vakfın olduğu bölgede altı ay ikamet etme şartı getirildi. Ayrıca hastanesi olan azınlık vakıflarının seçimleri Sıhhat Bakanlığı’na bağlandı.
Bugün Resmî Gazete’de Azınlık Vakıfları Seçim Yönetmeliği’nde 5 unsurluk bir değişiklik yapıldı. İstanbul’da 15’ten az vakfı olan toplumlara vilayet genelinde seçim yapma imkânı getirildi. Vakıflar, seçmen listelerini bulundukları seçim etrafındaki tüm seçmenleri kapsayacak formda Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne iletecek.
“MEVCUT YÖNETMELİK, AZINLIK VAKIF SEÇİMLERİNİN DEMOKRATİK YAPILMASININ ÖNÜNE GEÇİYOR”
HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, yönetmelikte yapılan değişiklikleri ANKA Haber Ajansı’na kıymetlendirdi.
Paylan, 9 yıl sonra çıkan yönetmeliğin beklentileri karşılamadığını söyledi. Paylan, “Dağ fare doğurdu. Bununla ilgili itirazlarımızı hükümete sunduk. Bunları gelin düzeltelim dedik. Lakin bugün çıkan yönetmelik düzeltmesi de bir düzeltme değil, tam bilakis işi daha da zora sokuyor. Ne istiyor azınlıklar? Seçimlerini demokratik bir halde yapmak istiyorlar. Halbuki mevcut yönetmelik, azınlık vakıf seçimlerinin demokratik bir formda yapmasının önüne geçiyor” dedi.
“HÜKÜMET BELİRLEMEK İSTİYOR”
Lozan Anlaşması’na atıf yapan Paylan, “Lozan’a nazaran bu azınlıklar, kendi özerklikleri olan azınlıklar ve kendi seçimlerini kendi belirledikleri seçim tertip heyetleri ile yapabilecek durumdalar. Fakat maalesef hükümet hem seçim bölgesini kendi belirlemek istiyor hem bu seçim bölgelerinde adayları kısıtlıyor hem de bu seçimin bütün listelerini her şeyi ben belirleyeceğim diyor. Halbuki bu cemaatler elbette bir kamu otoritesinin hakemliğine muhtaçlık var fakat burada direkt bir müdahale var” kelamlarıyla AKP hükümetinin müdahalesini eleştirdi.
“BU VAKIFLAR ASLINDA ELİMİZDEN ALINMIŞ OLDU”
Türkiye’de çok sayıda Rumlara ilişkin vakıf olduğunu anlatan Paylan şöyle konuştu:
- Ama şunu söylüyor, bir kişi üçten fazla vakfa yönetici olamaz diyor. Seçim bölgesinde oturmak zorundasın diyor. Bu kaideleri karşılayabilen kâfi sayıda Rum yok ki. Bu neden demek, o vakıfların aktif yönetilmemesi demek. O vakıflarda kâfi yöneticinin olmaması demek. Bu vakıfların devre dışı kalması, yönetilememesi demek. Ermeni toplumunda da benzeri bir durumla karşı karşıyayız. Ermeni toplumu da taleplerini iletti. Hem Rumların hem Ermenilerin hastane vakıfları en büyük vakıflarımız. Bu vakıflarımızı seçim dışı bıraktı ve resmen Sıhhat Bakanlığı’na bağladı. Bir formda aslında elimizden alınmış oldu bu vakıflar. İdareleri, seçim yapılamaz duruma getirildi. Bunlar yapsın dedik, ancak bu seçimlerin de yapılmasını bu düzeltme yönetmeliği de düzeltmiyor.
“SÜRYANİLER İÇİN OLUMLU ÜZERE GÖZÜKÜRKEN RUMLAR YAHUT ERMENİLER İÇİN ÇOK NEGATİF BİR HUSUSA DÖNÜŞEBİLİYOR”
Yönetmelik çıktığı vakit itiraz ettiklerini tabir eden Paylan, yönetmeliği “dayatma” olarak nitelendirdi.
Paylan, “Bu itirazları gözetmeyen bir dayatma ile karşı karşıyayız. Bir cemaatin 15’ten az vakfı varsa İstanbul genelinde seçim yapabilir diyor. Tahminen bu Süryani toplumunun talebi olabilir, bu tarafta bir adım atılmış üzere gözükebilir lakin öbür yandan baktığımızda Rum toplumunun 15’ten fazla vakfı var. Fakat Rumlar, Süryanilerden çok daha az bir nüfusa sahip. Şu an İstanbul’da 15 bin Süryani varken bin 500 Rum kalmış durumda. Yönetmeliğin bir hususu Süryaniler için müspet bir şey üzere gözükürken Rumlar yahut Ermeniler için çok negatif bir bahse dönüşebiliyor” dedi.
“GÜCÜ İÇİŞLERİ BAKANI’NDAN, HÜKÜMETTEN ALIYORSANIZ ONLARA BİAT EDERSİNİZ”
Paylan, vakıf idarelerinde iktidarın kendilerine yakın isimleri tutmak istediğini söylerken, şu eleştiriyi yaptı:
- Maalesef kendilerine yakın denilen yöneticiler de vakıf yöneticileri de faal idare yapamıyorlar. Birebir öbür seçimlerde olduğu üzere şayet siz gücü İçişleri Bakanı’ndan, hükümetten alıyorsanız onlara biat edersiniz. Toplumunuzun faydalarını gözetmezsiniz. Şu anda da maalesef bu türlü durumla karşı karşıyayız. Meğer demokratik bir toplumda seçimler halka, halkın iradesine dayanır. Adaylar serbestçe aday olurlar. Seçilirler halk tarafından ve onlara hizmet ederler. Lakin burada baktığımızda hastane vakıf seçimlerinin önüne geçiliyor. Öbür vakıf seçimlerini de muhakkak ayak oyunları ile belirli yöneticiler idarede tutulmaya çalışılıyor. Bu da vakıflarımızın önümüzdeki periyotta faal yönetilemeyeceği manasına geliyor. Buna karşı itirazlarımızı sürdürüyoruz.
“SOYLU’NUN BU SORUN İLE BU KADAR İLGİLENMESİ MANİDAR”
Paylan, “Düşünebiliyor musunuz, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu azınlık vakıfları seçimleriyle ilgileniyor. Neden İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, bu sıkıntının birinci sorumlusu? Bunu soruyorum. Bütün azınlıklar şu anda Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı. Vakıf yönetmeliği de o bakanlıktan çıkmak zorunda. Ancak bakıyorsunuz Kültür ve Turizm Bakanı ortada yok, bu sorun ile hiç ilgilenmiyor. Ama İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ne hikmetse bu problem ile çok ilgileniyor. Neden sanki diye soruyoruz. Zira bu vakıfların malları, mülkleri var. Herhalde bu vakıfların malları ve mülkleri ile ilgili aşikâr hesaplar var. Bu hesapları da bozmamız gerekir. Süleyman Soylu’nun bu sıkıntı ile bu kadar ilgilenmesi manidardır” kelamlarıyla AKP hükümetini eleştirdi.