Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) mağduriyetine sebep olan yasanın kabulünden bu yana 23 yıl geçti. Geçtiğimiz yıllarda AKP, kapıyı kapattığı EYT için yaklaşan seçim ve oy kayıpları nedeniyle yine çalışmalara başladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT düzenlemesinin aralık ayında gündeme geleceğini açıkladı.
Tek bir emeklilik sistemine geçilmesiyle birlikte SSK’liler ile Bağ-Kur’lular ortasındaki prim günü farkı da ortadan kalkmış olacak. Kelam konusu değişiklik, aralık ayında çıkması beklenen yasa EYT’lileri de yakından ilgilendiriyor.
Birçok EYT’li farklı kurumlarda çalıştığı için prim sorunu yaşıyor. Gazetemiz muharriri Nergis Şimşek, Cumhuriyet’e yaptığı açıklamada, tek emeklilik sistemi ile neler olabileceğini anlattı.
TEK EMEKLİLİK SİSTEMİ İLE NE AMAÇLANDI?
Sözlerinin devamında Şimşek,”Tek emeklilik sistemi 5510 sayılı kanunla amaçlandı. Hak ve yükümlülükler eşitlenmeye çalışıldı ancak büsbütün değil. Bağ-Kur ve emekli sandığında 58-60 yaş 9 bin gün SSK’liler açısından 58-60 yaş ve 7 bin 200 gün olarak belirlendi. Yaşlılık sigortasında bir şart bu yaşlılara 58-60 yaşa 3 yaş ek edilmek suretiyle 5 bin 400 günle de SSK, Bag-Kur ve devlet memurlarına emeklilik hakkı tanındı. Aslında bu yavaş yavaş netleştirilmeye, velhasıl koşullar eşitlenmeye çalışılıyor” diye konuştu.
EYT NEDİR?
1999 yılında yürürlükte olan 506 Sayılı Toplumsal Sigortalar Kanunu’na 4447 sayılı Kanun’la eklenen süreksiz 81’inci unsurun (B) bendi ile 8 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olanların emekliliği hak etme şartları değiştirildi. Bu tarihten sonra emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık mühleti ve prim gün sayısının yanında, yaş şartı da aranmaya başlandı.
Değişiklikten evvel, emekliliğe hak kazanabilmek için sigortalılık mühleti ve prim gün sayısındaki şartların karşılanması yetiyordu. Değişiklik öncesinde bayanlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık müddeti ve 5000 gün şartını yerine getirenler emekli olabiliyordu.
1999’DA EMEKLİLİK ŞARTLARI DEĞİŞTİ
1 Temmuz 1994’te birinci kere sigortalı olarak çalışmaya başlayan 1 Ocak 1972 doğumlu erkek personel, çalışmaya başladığı periyotta yürürlükteki 506 sayılı Toplumsal Sigortalar Kanununa nazaran 25 yıl sigortalılık müddetini ve 5000 prim gününü tamamladığında emekli olabiliyordu. Yani bu personel 25 yıllık sigortalılık mühletini tamamladığı 1 Temmuz 2019’da 5000 prim günü varsa yaş şartı aranmadığı için 47 yaşında emekli olabilecekti.
1999’daki değişikliğin akabinde tıpkı personel, çalışmaya birinci kez 1 Temmuz 1994’te başladığı için 25 yıl sigortalılık müddeti, 55 yaş ve 5750 gün prim ödeme şartını yerine getirdiğinde emekli olabilme hakkı kazanabilir duruma geldi. Yani kanun değişikliği ile bu çalışanın emekliliği 8 yıl ötelendiği üzere 750 gün de fazladan prim ödemesi istendi.
EMEKLİLİK YAŞI KADEMELİ OLARAK YÜKSELTİLDİ
1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Toplumsal Sigortaları ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilirken, prim ödeme gün sayısı çalışanlarda (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bağ-Kur) ise 9000’e çıkartıldı. Kanun yürürlüğe girdiğinde bayanlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı kademeli olarak yükselmekte ve 2048 yılında bayan ve erkek sigortalı ayrımı yapılmadan 65 yaşa yükselecek.
Örneğin birinci kere çalışmaya Ağustos 2022’de başlayacak bir kişi, hiç orta vermeden 7200 gün çalışması halinde prim şartını Ağustos 2042’de yerine getirecek. Ağustos 2042’de prim şartını yerine getiren erkek sigortalı 64 yaşında, bayan sigortalı ise 62 yaşında emekli olacak.
Emeklilikte yaşa takılanlar, emeklilik şartlarında 1999’da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini, yaş kuralı aranmadan, sigortalılık mühleti ve prim günü şartlarını sağlayıp emekli olmayı talep ediyor.
Nisan 2022 prestijiyle Toplumsal Güvenlik Kurumu’na (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 406 bin, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon 32 bin sigortalı bulunuyor.
Tahminlere nazaran, 4/a ve 4/b olmak üzere toplam 19 milyon 726 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor.