Kökeni büsbütün İspanya’ya dayanan ve 13. yüzyıldan itibaren halkın izleyici olarak iştirakiyle kültürel aktifliğe dönüştürülen boğa güreşleri, bilhassa son yıllarda hayvansever derneklerin ve hayvan hakları savunucusu siyasi parti PACMA’nın teşebbüsleriyle ulusal boyutta tartışılıyor.
Ülkede gelecek yıl sonunda yapılacak genel seçimlerde, tahminen de tarihinde birinci kez parlamentoya temsilci göndermesi beklenen PACMA’nın öncelikli amaçlarından birinin boğa güreşinin yasaklanması olduğu biliniyor.
Boğa güreşlerini “vahşet” olarak nitelendiren ve yasaklanması için şovlar yapan hayvansever örgütler, karşılarında yıllık 4,5 milyar avroluk bir iktisadın döndüğü kesimin temsilcilerini ve bunun kültürel bir aktiflik olarak devam etmesi gerektiğini savunan siyasalları buluyor.
Ülkedeki 17 özerk idare ortasında yalnızca Katalonya, Kanarya Adaları ve Balear Adaları’nda boğa güreşleri yasaklanırken, Madrid, Murcia, Castilla La Mancha üzere birtakım bölgelerde boğa güreşleri “kültürel değer” olarak tanınıyor.
Siyasi açıdan sağ görüşlü partilerce dayanak gören boğa güreşleri, 2013’te Senatoda alınan kararla İspanya’nın “kültürel mirası” ilan edilmişti.
.
İspanya’da 1956’da bir firmanın reklamı olarak başlayan, otoyollarda kentlerin girişlerine konulan dev metal boğa figürü, bugün ayrılıkçı Katalonya ve Bask bölgeleri dışında hala devlet takviyesiyle ülke sembolü olarak tutuluyor.
Ülkedeki yabancılara verilen oturum ve çalışma kartlarının üzerinde boğa figürünün basılı olması da İspanyol devletinin boğa kültürüyle kendisini ne kadar çok özdeşleştirdiğini anlamak açısından değerli bir örnek teşkil ediyor.
İspanya’da yılda 800’ün üzerinde boğa güreşi aktifliği düzenlenirken, boğa güreşine yapılan kamu sübvansiyonlarının yılda 500 milyon avroyu bulduğu belirtiliyor.
.
5 MİLYON KİŞİ İZLİYOR
Boğa yetiştiricilerini, boğa güreşi etkinliklerini korumak için 2015’te kurulan Toros de Lidia (Dövüş boğası) Vakfının Sözcüsü Chapu Apaolaza, AA muhabirine verdiği demeçte, maksatlarının yalnızca “boğa güreşlerinin bir hayvan öldürme aktifliği olarak tanınmamasını sağlamak ve boğa güreşiyle ilgilenenlerin özgürlüğünü korumak olduğunu” söyledi.
İspanya’da bilhassa 1980’li ve 1990’lı yıllarda boğa güreşlerinde patlama olduğunu ve “altın çağın” yaşandığını vurgulayan Apaolaza, şu tabirleri kullandı:
“2010’larda başlayan ekonomik kriz ve son olarak salgından ötürü boğa güreşi seyirci sayısında düşüş oldu. Aslında kültürel ve ekonomik açıdan değerli bir aktiflik ve tüm karşı teşebbüslere karşın ayakta kalmayı başarıyor. Yılda yaklaşık 5 milyon seyirci çeken sinemanın akabinde İspanya’nın en büyük kültürel aktifliği.
Boğa güreşi biterse İspanya’da boğa yetiştiriciliği kalmaz. Yalnızca jenerasyonu devam etmesi gereken bir hayvan olarak boğaları korumak imkansız. Beşerler, boğayı yalnızca hayvanat bahçesinde görür. Boğa güreşinin kaldırılması ‘bir kültürün silinmesi’ demek. İspanyol kültürüne ilham veren romanların, şiirlerin, fotoğrafların de yok olması demektir. Boğa güreşine ‘hayvan öldürme’ üzere bakmak yanlış. İspanya’da balıklar hariç yılda 700 milyon hayvan öldürülüyor.”
MİLLİ SEMBOL
Apaolaza, boğa güreşleri ve şenliklerinden elde edilen gelirin İspanya’nın gayrisafi yurt içi hasılasının yaklaşık yüzde 1,5’ini oluşturduğunu belirterek boğa yetiştiriciliğinden 60 bin ailenin ekmek yediğini lisana getirdi.
Madrid’deki ünlü Las Ventas arenasında bu yıl boğa güreşi izleyenlerin sayısının 1 milyonu bulduğunu, İspanya’da 2022’de organize edilen boğa güreşi aktiflikleri sayısının 2019’a (Kovid-19 salgını öncesi) nazaran yüzde 16 arttığını aktaran Apaolaza, kelamlarına şöyle devam etti:
“İspanya’nın bir kısmı kültüründen, ülkesinden utanıyor lakin başka kısmı de var. Kültür Bakanlığının bilgilerine nazaran, İspanyolların yüzde 50’si az ya da çok kendisini boğa kültürüyle irtibatlı hissediyor. Boğa, İspanya’da birçok şeyin sembolü. Özgürlük ve sansürün olmaması boğaseverler için de geçerli olmalı.”
“Boğa güreşine yabancılar tahminen de İspanyollardan çok daha ön yargısız yaklaşıyor.” diyen Apaolaza, arenalarda yabancı turist sayısının her yıl daha da arttığını bilhassa Asyalıların büyük ilgi gösterdiğini söyledi.
.
“YAŞAM TARZIMIZ”
Madrid’in 50 kilometre kadar kuzeyinde 4 kuşaktır boğa yetiştiriciliği yapan bir ailenin üyesi olan Fernando Guzman da “Bu, karlı bir iş değil. Biz bunu aile geleneğimiz, tutkumuz olduğu için yapıyoruz. İspanya’da etkin durumda 881 boğa yetiştirme çiftliği var ve bunların yalnızca 10-12’si bu işten kar elde edebiliyor.” dedi.
Dövüş için seçilen boğaların her birinin 2 hektarlık alanda, büsbütün doğal ve ekolojik bir ortamda yetiştirildiğini, saldırganlığın doğuşundan itibaren boğanın karakterinde bulunduğunu anlatan Guzman, şu sözleri kullandı:
“İspanya genelinde boğalar için 500 bin hektardan fazla kırsal alan ayrılmış durumda. Bizlere her yıl, turizm kesimlerinden ‘gelin buraları golf alanı yapalım’ diye çok farklı teklifler geliyor fakat boğa yetiştiriciliği bizim bir hayat usulümüz. Dedem, babam ölene kadar bu işi yaptı. Ben de ölene kadar bunu yapacağım. İstediğimiz yalnızca bize hürmet gösterilmesi.”
“ORTADAN KALDIRILMAK İSTENEN BOĞA GÜREŞİ DEĞİL…”
Yaklaşık 11 yıl evvel boğa güreşine başlayan ve kısa vakit evvel matador olan Francisco de Manuel de “Herkes üzere benim de özel bir hayatım var fakat binlerce kişinin önünde arenada boğanın karşısına çıktığımda kendimi çok daha özel ve canlı hissediyorum.” dedi.
İspanya’da yeterli tanınan bir matadorun boğa güreşi başına 150 bin avroya kadar para kazandığını (İspanya’da bugün en ünlü matador Jose Tomas’ın boğa güreşi başına 1 milyon avroya kadar kazandığı biliniyor) aktaran Manuel, para kazanmanın değerli olduğunu ancak boğa güreşi kültürünün bunun her vakit üzerine çıktığını vurguladı.
Manuel, boğa güreşi karşılarından hiçbir vakit rahatsızlık duymadığını, izlenmesi güç bir şov yaptıklarının farkında olduğunu belirterek şunları kaydetti:
“Boğa güreşlerini sevmeyene hürmet gösteriyorum lakin bizim hayat stilimize, profesyonel işimizi tam bir özgürlük ortamında yapmamıza müsaade etmeliler. Cahilce konuşuluyor. Bir hayvan tipinin geleceğinin korunduğunu, çok fazla kişinin bu daldan geçimini sağladığını bilmeliler. Ortadan kaldırmak istediklerinin aslında boğa güreşi değil bir ömür biçimi olduğunun farkında değiller.”
“BİNLERCE BOĞA ZALİMCE ÖLDÜRÜLÜYOR”
Boğa güreşlerinin kaldırılması için başta Madrid’deki Las Ventas arenası olmak üzere İspanya’nın çeşitli yerlerinde şovlar yapan PACMA ise “İspanya genelindeki boğa güreşlerinde her yıl binlerce hayvan en acımasız biçimlerde öldürülüyor. Boğa güreşlerinin toplumun çoğunluğu tarafından reddedilmesine karşın idareler bunu kamu parasıyla sübvanse etmeye devam ediyor ve PACMA dışındaki tüm siyasi partiler, taraf olmaya devam edip yasağı desteklemiyor.” açıklamasında bulunuyor.
PACMA, İspanya’da arenalarda her yıl 11 bine yakın boğanın öldürüldüğünü belirtiyor.
AA